مسخ و درباره مسخ

کافکا/ فرزانه طاهری
انتشارات نیلوفر/ 1200 تومان

بعد از چندتا کتاب نه چندان خوب، آدم لازمه یه کاری بکنه که مطمئن باشه درسته. مدت ها بود که می خواستم برای بار دوم مسخ رو بخونم. خیلی وقت ها هم پیش می اومد که – مثل همین خستگی از دست کتابای بی خود – بهانه داشتم، ولی درد ِ خوندنش رو نداشتم. اما این بار به اندازه کافی افسرده و خسته و کلافه از دست اطرافم (و شاید خودم) بودم که جز کافکا نمی شد.
مسخ رمان کوتاهی ست (یا داستان کوتاه بلند، چه فرقی می کنه) که اصلن زیاده گویی ندارد. حقیقت عریان است. لخت ِ لخت. همون طور هم بی رحم. از همون جمله اول این جوریه. خیلی با حوصله ولی درعین حال رَوون پیش می ره. شیوه روایتش عالیه، فوق العاده ست. نمی دونم دربارش دقیقن چی باید گفت، چی می شه گفت. آینه دنیای کثافتمونه یا این که ... . نمی دونم واقعن. یا این تعبیرات خشک تئوریک که چی می دونم داستانای کافکا طرح داره، پی رنگ نداره یا ... .
فکر می کنم تعبیر خود کافکا خوبه که می گفت من به الهام از بالا اعتقاد ندارم. متن باید از مغز استخوان بیرون بیاد.
اما نصف کتاب هم حرفای ناباکوفه. اول درباره خواننده خوب و هنر و تخیل و ... حرف می زنه و بعد به سراغ مقایسه تطبیقی مسخ می ره و بعد - هم شاید بشه گفت ساختارگرایانه – به سراغ مسخ.
سعی می کنه از پیش داوری فرار کنه و کسانی که درباره کافکا و داستانش پیش داوری کردن رو به انواع مختلف مسخره می کنه (منظور از پیش داوری یعنی نقد به اصطلاح روان شناختی – نویسنده محور متن که قبل از این که به سراغ متن بره، می ره سراغ نویسنده و حالات روانیش.) ولی بعضی جاها خودش اجتهادهای عجیب و غریب می کنه؛ مثل این که گرگور بال داشته یا ... .
ناباکوف رو دوست دارم. البته نظریاتش رو درباره هنر قبول ندارم و صد البته بی راه نمی دونم. احساس می کنم زیادی چارچوب مند و انعطاف ناپذیر فکر می منه. حرف خودش هم زیادی قبول داره! ولی در کل دوستش دارم. فرزانه طاهری مجموعه خوبی درآورده.

بار دوم در تیر 89